Σύντομη περιγραφή του βιβλίου: ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗΝ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ Ευκλείδης – (Β΄ Έκδοση)
Η μορφή του Σωκράτους είναι γνωστή σε όλους μας…
Κι όμως, ελάχιστα γνωρίζουμε για τον άνθρωπο Σωκράτη και την πορεία του μέσα στην καθημερινότητα…
Στην εποχή του Περικλέους, όπου η Αθήνα μαστιζόταν από αφανείς πολιτικούς εχθρούς και υπόγεια χαλάρωση των ηθών,… μία δέσμη θείου φωτός και πηγή ελπίδας,… το γνωστό “δαιμόνιον”… ομιλούσε δια στόματος Σωκράτους…
Μία προσωπικότητα – που αδικήθηκε κατά κόρον, τόσο από το πνεύμα της εποχής της, όσο και από σύγχρονούς μας ιστορικούς αναλυτές και εκτιμητές –… αποκτά ένα νέο πρίσμα θεώρησης!
Η διάνοια του Σωκράτη εξετάζεται και φωτίζεται σε βάθος μέσα από έως τώρα άγνωστα σ’ εμάς καθημερινά περιστατικά και σημαντικές ομιλίες και στιγμές της – για πρώτη φορά καταγεγραμμένες σ’ αυτό το δίτομο έργο – για ν’ αποδειχθή το αυταπόδεικτο της σημαντικότητας, του μεγαλείου και του πεφωτισμένου “είναι” αυτού του “πράου και αγαθού όλων των αιώνων”.
Μερικά από τα περιεχόμενα
Ὁ Σωκράτης διηγεῖται ………………………………………….. 25
Ὁ Σωκράτης, ἡ Ἀλήθεια καί τό κώνειον …………………. 26
Σωκράτης — Διοτίμα …………………………………………… 28
Ἡ ἔννοια τῆς Πατρίδος ……………………………………….. 31
Ὁ Σωκράτης προλαμβάνει τήν ἐρώτησίν μου …………. 34
Εἰς τόν οἶκον τοῦ Περικλέους ……………………………….. 37
Ἡ Ἀλήθεια εἶναι Θεία …………………………………………… 41
Ἀπάντησις Σωκράτους πρός Ἀριστοφάνη ……………….. 42
Ὁ Σωκράτης, χωρίς νά προσβάλῃ τόν Πλάτωνα,
δικαιώνει τόν ἐπικριτήν του ……………………………. 44
Ὁ Σωκράτης καί ἡ Ἰβύκη ……………………………………… 46
Ὁ Σωκράτης ποστομώνει τόν Βίωνα καί παντᾶ
εἰς τόν Λεύχιμον ……………………………………………… 48
Ἡ ἄστοχος παρατήρησις τῆς Ἰνώης πρός Σωκράτη …. 50
Ὁ Σωκράτης διδάσκει ὅτι ἡ ὀρθή σκέψις καί ἡ
σιδηρᾶ θέλησις ὁδηγοῦν εἰς τό φῶς τῆς γνώσεως … 53
Σωκράτης — Ξανθίππη ………………………………………… 56
Ὁ Σωκράτης παντᾶ εἰς τήν πορίαν τοῦ Ἴωνος ……. 58
Ἡ Ἀσπασία εἰς τόν οἶκον τοῦ Σωκράτους ………………. 60
Ὁ Σωκράτης καί τά ζῶα ……………………………………….. 62
Ὁ Σωκράτης παντᾶ εἰς ἐπαινοῦντα αὐτόν ……………. 64
Συνομιλία Σωκράτους — Πολυκλείτου εἰς
τό ἐργαστήριον τοῦ Φειδία ………………………………. 67
Ὁ Κρίτων συνιστᾶ εἰς τόν Σωκράτη νά μυηθῆ
εἰς τά Μυστήρια ……………………………………………… 70
Σωκράτης – Γοργίας περί ωραιότητος
ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ: Η συζήτησις ήρχισε με τον Γοργίαν, όπως μεταδίδομεν αυτήν:
ΓΟΡΓΙΑΣ: Ανεξαρτήτως της φυσικής της ροπής, η ωραιότης έχει έλξιν μαχητικήν, μετριάζει και την πλέον αυστηράν απόφασιν, μετατρέπει την καλήν ή την κακήν γνώμην κατά την δυνατότητα της επιρροής της, καθηλώνει την θέλησιν της στιγμής, μεταβάλλουσα αυτήν εις αντίθετον της αρχικής αποφάσεως. Εάν αναζητήσωμεν την Αλήθειαν, οφείλομεν να παραδεχθώμεν, ότι η ωραιότης είναι παραδεκτή παρά πάντων, ως κόσμημα θείον με ακτινοβόλον λάμψιν. Δεν δυνάμεθα να δυσφημίσωμεν το άτομον, το ζώον ή να διεκδικήσωμεν το αντικείμενον, όταν πράγματι συναντώμεν εις αυτό το ωραίον. Όλοι θαυμάζουν το ωραίον και, ως εκ τούτου, παραδεχόμεθα την έλξιν αυτού.
ΠΛΙΝΙΟΣ: Καλώς λέγεις, Γοργία, αλλά εις την ωραιότητα τι θαυμάζεις; Την επιφάνειαν ή το βάθος;
ΓΟΡΓΙΑΣ: Πλίνιε, γνωρίζεις ποίος εδώρησε την ωραιότητα εις τα έμβια μέχρι και αυτού του αψύχου αντικειμένου; Θα μου είπης: η Φύσις δια της επιδράσεώς της ενεργεί δια μέσου ή άνευ του ανθρώπου. Πάντως, η Φύσις έχει ιδικόν της βάθος και εξωτερικεύει αυτό επιφανειακώς. Άρα συγκινεί την καρδίαν, τέρπει την όρασιν και έλκει το πνεύμα. Η ωραιότης προκαλεί την ευαρέσκειαν εις την ευκρισίαν, υποτάσσει τας πτέρυγας της ρώμης και εμπνέει την φαντασίαν του νου. Δια του θαυμασμού δημιουργεί την ανοσίαν, δια κάθε τι άλλο.
ΚΡΙΤΩΝ: Ως αντιλαμβάνομαι, Γοργία, θαυμάζεις την ωραιότητα ως τέρψιν και εκτιμάς αυτήν ως αρετήν.
ΓΟΡΓΙΑΣ: Η προκαλούσα τον θαυμασμόν ωραιότης τέρπει την όρασιν και αναπτερώνει τον νουν. Δια τούτο αποδίδομεν εις την ωραιότητα την αρετήν της έλξεως.
Διατί, ω Σώκρατες, δεν λαμβάνεις και συ μέρος εις την συζήτησιν; Μήπως συνδυάζεις τον λόγον σου προς αντίκρουσιν του ιδικού μου;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Όχι. Σκέπτομαι εις ποία σημεία είναι δυνατόν να συμφωνήσωμεν και σε ερωτώ: Παραδέχεσαι την ηθικήν ή την ανηθικότητα ως αρετήν;
ΓΟΡΓΙΑΣ: Παράξενος ερώτησις. Προτιμώ την ηθικήν ως πηγήν της αρετής του Καλού και Αγαθού.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Τι εννοείς με την φράσιν «αρετήν του Καλού και Αγαθού»; Μήπως το ατομικόν όφελος, προς ζημίαν άλλου;
ΓΟΡΓΙΑΣ: Τα εξ ίσου οφέλη.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ορθά. Όταν συ Γοργία πωλείς παραποιημένα εμπορεύματα και ο άλλος αγοράζει αυτά, ποίος κερδίζει και ποίος ζημιώνει;
ΓΟΡΓΙΑΣ: Εκ πρώτης όψεως, εγώ κερδίζω, ο δε άλλος κατά τον αυτόν τρόπον, θα εύρη τρίτον, εκ του οποίου θα κερδίση το ανάλογον ποσόν.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ώστε ο τρίτος θα είναι ο ζημιώνων. Κατά συνέπειαν, δεν υφίστανται ίσα οφέλη. Το πονηρόν έχει υπεροχήν προ του αδυνάτου, ήτοι ο συλλογισμός σου δεν ευσταθεί ως αρετή του δικαίου.
ΓΟΡΓΙΑΣ: Ω Σώκρατες, διατί εκκινείς εκ του σημείου που μ’ εμπλέκει εις ασκόπους συζητήσεις, μη εχούσας σχέσιν με την ωραιότητα;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Συμφωνώ, όταν δια του παραδείγματός μου δεν αντελήφθης τον συλλογισμόν μου. Θαυμάζεις την ωραιότητα των οπωρών και δεν γνωρίζεις εάν η ωραιότης αύτη υφίσταται και εις τον χυμόν των. Εν τοιαύτη περιπτώσει, ποίαν τέρψιν θα αισθανθής δοκιμάζοντας την επιφανειακήν ωραιότητα μέχρι του βάθους της; Η πραγματική ωραιότης των, έγκειται εις την ουσίαν του είδους.
ΓΟΡΓΙΑΣ: Συμφωνώ.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Καλώς. Τότε διατί ελκύεσαι εκ του επιφανειακού κάλλους; Δεν γνωρίζεις, ότι ο πέπλος της ωραιότητος είναι δόλωμα πικρόν και ότι την ωραιότητα πρέπει να συνδυάσης με την ποιότητα του βάθους της, δια να είπης, ότι ευστόχησες εις την αρετήν της ωραιότητος; Η τέρψις της στιγμής δηλητηριάζει την αρετήν της ωραιότητος. Η ωραιότης, ω Γοργία, εμφανίζεται ως αρετή, αλλά δεν είναι τοιαύτη, εάν δεν έχει βάθος.
ΓΟΡΓΙΑΣ: Συμφωνώ. Η όρασις, λέγεις, απατά, εάν δεν υφίσταται έλεγχος του νου. Παραδεκτόν.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ακριβώς αυτό συμβαίνει. Η επιφανειακή δυσμορφία πολλάκις αποδίδει τους ωραιότερους καρπούς, ουχί προς ζημίαν του ενός, αλλά προς όφελος και ψυχικήν τέρψιν πάντων ημών. Άρα, η ορθή κρίσις δεν πρέπει να είναι μονόπλευρος, υφισταμένης της έλξεως, αλλά πολύπλευρος και ισοσταθμισμένη δια της αρμονίας, δια να αποδίδη το προσωπείον της αρετής, αν παραδέχεσαι αυτήν ως πηγήν του Καλού και Αγαθού.
ΓΟΡΓΙΑΣ: Παραδέχομαι αυτήν ως τοιαύτην.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Τότε συμφωνούμεν εις τα κύρια σημεά περί ωραιότητος, με αποτέλεσμα την ορθήν δια της κρίσεως διακανόνισιν του αμφισβητουμένου.
Η ωραιότης είναι ένδυμα προσαρμοσμένον εις όλους τους χαρακτήρας· και εις μεν τον συνετόν και αγαθόν αποτελεί προσόν, εις δε τον ασύνετον και κακοήθη όπλον δια κακήν χρήσιν.
Η λέξις “ωραιότης” αυτή καθ’ εαυτή, είναι κενή νοήματος, όταν δεν την υποδύεται η ενέργεια της οντότητος, οπότε ουδείς λόγος υφίσταται υπάρξεώς της. Η ωραιότης, παραδέχομαι, ότι έχει ελκυστικήν δυναμικότητα, τόσον του Καλού όσον και του Κακού. Διατί να μη εκλέξωμεν “του καλού” εκ του οποίου πηγάζει το αγαθόν και να προτιμήσωμεν “του κακού” εκ του οποίου πηγάζει η απάτη; Ιδού διατί θαυμάζω την ωραιότητα, όταν αι προθέσεις της έχουν χυμόν αγαθόν και ουχί απατηλόν. Άρα, δεν την αποκρούω· την ανέχομαι ως ένδυμα, την ασπάζομαι ως αρετήν και την αποστρέφομαι ως ανηθικότητα
Ο ποταμός ρέει προς την θάλασσαν
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ποίος δύναται να ανατρέψει τον ρουν του ποταμού προς την θάλασσαν; Ουδείς σας, όποιαδήποτε μέτρα και αν λάβετε. Εξ ιδίας αντιλήψεως έχω βεβαιωθή ότι μας διέπει μία ακαθόριστος δύναμις, την οποίαν ο άνθρωπος δεν είναι άξιος ν’ αντιληφθή και η οποία, παρ’ όσα συμβαίνουν εις τον κόσμον μας, καθοδηγεί την ανθρωπότητα δια μέσουτου καλού και του κακού εις τα απώτερα πεπρωμένα της.
Λέγω απώτερα, διότι, εάν ο άνθρωπος, αυτό το μυστηριώδες ον, δεν διέλθη από τα διάφορα στάδια της ολιγοχρόνου ως και πολυχρόνου νεκραναστάσεώς του, θα του είναι αδύνατον, ως ακατέργαστος κορμός δένδρου, να τορνευθή, ίνα λάβη σχήμα ανάλογον μ’ εκείνο που του ορίζει η υπερφυσική Αρχή, δια να εισέλθη θριαμβευτής εις κάποιον διαφορετικόν βασίλειον, άγνωστον εις την πεζότητα της ζωής μας.
Θα ερωτήσετε, πόθεν πάντα ταύτα γνωρίζω. Είναι απλούστατον να το διαισθανθήτε, εάν έχετε ψυχικόν βάθος, ως πολλάκις διαισθάνομαι την κρυφήν και άγνωστον ταύτην δύναμιν να με καθοδηγή, να μου αποτρέπη από κάτι που ήθελον να πράξω ή να με ωθή να ενεργήσω κατ’ αυτόν ή εκείνον τον τρόπον. Ενίοτε να μου ψιθυρίζη εις το ους περιγραφικάς εικόνας, αγνώστους εις υμάς ή να με οδηγή, η άγνωστος αύτη φωνή, εντός πολυδαιδάλων στοών και τέλος, ως καθ’ όναρ, να διέρχομαι ατελευτήτους φάσεις της ζωής, που ποτέ δεν εφαντάσθην. Άραγε, πάντα ταύτα να λαμβάνουν χώραν εντός του εσωτερικού μου κόσμου, ίνα αποκτήσω αμυδράν ιδέαν της κεχαραγμένης πορείας της ζωής μου εκ του εξωκοσμικού ωκεανού, που ονομάζω Σύμπαν; Τις γνωρίζει!
Σκοπός μας, αγαπητοί μου, δεν είναι το πνεύμα μας ν’ ασχολήται αποκλειστικώς και μόνον με τας απαιτήσεις των επιθυμιών μας. Τα πάντα είναι εν τω κόσμω τούτω φρούδα. Απολαύσεις της στιγμής, φευγαλέαι και ακατάλληλοι να ευρύνουν την αντίληψίν μας εις τα απώτερα ιδεώδη, που ο άνθρωπος έχει την ανάγκην αυτών, όταν υπερπηδήση το φράγμα της νέας ζωής του, όπου αι επιθυμίαι δεν υφίστανται, τα μίση εξατμίζονται και μόνον τα καθαρά πνευματικά έργα των ιδεών λαμβάνουν σάρκας και οστά, ήτοι ενέργειαν ανάλογον της αξίας της οντότητος, ίνα συνοικοδομήση μετά των ομοίων του, μίαν νέαν πολιτείαν, πραγματικώς υπέροχον, πλήρους δικαιοσύνης.
Παραλλήλως με τας ανάγκας της ζωής σας, αγαπητοί μου, αφιερώσατε μικρόν τουλάχιστον χρόνον εις την καθημέραν ζωήν σας, διά την άσκησιν της πνευματικής ευρύνσεως. Τούτο δε αποκτάται δια της αυτοσυγκεντρώσεως. Ερευνήσατε με επιμέλειαν τον ενδόμυχόν σας κόσμον αόκνως, και ζητήσατε εξ αυτού τας λύσεις που τόσον σας ενοχλούν. Σας συνιστώ εις τας ασκήσεις σας ταύτας να απομακρύνεσθε εκ των στενών πλαισίων των γνώσεών σας όπου εδρεύει το σκότος και σας παρεμποδίζει να ίδητε πέραν του ορίζοντος. Σας συνιστώ, να μη ζητήτε εις τας απολαύσεις των επιθυμιών σας, των πόθων και των απαιτήσεών σας, την ευτυχίαν, διότι θα φθάσετε θάττον ή βράδιον εις τον κόρον, και την πνευματικήν κατάπτωσιν η οποία δημιουργεί την αβουλίαν, την ανίαν και το άγχος. Μη λοξοδρομήτε. “Πρόοδος” ουδέν σημαίνει, όταν σεις δεν αντιλαμβάνεσθε την οπισθοδρόμησίν σας. Σεβασθήτε τον εαυτόν σας. Λάβετε υπ’ όψιν σας τον ποταμόν, όστις ρέει προς τον προορισμόν του, την θάλασσαν, δια ν’ αποτελέση μέρος του ωκεανού. Γίνετε και σεις ρύακες, σχηματίσατε την κατάλληλον στιγμήν ποταμόν διά να φθάσετε εις τον ωκεανόν, όπου εκεί θα γνωρίσετε τα αξιοθέατα θαύματα της υπερτάτης Γνώσεως.
ΕΥΘΙΠΠΟΣ: Τι εννοείς, Διδάσκαλε, με την λέξιν “ωκεανός”;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Εννοώ την πέραν της ζωής ζωήν, ήτοι ζωήν εντός του απείρου.
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.